Kiedy siać żyto ozime? Najważniejsze terminy dla rolników


Żyto stanowi blisko 12% rocznej uprawy zbóż w Polsce. Produkujemy go zatem blisko 4 miliony tun rocznie. Oznacza to, że dla wielu rolników uprawa żyta jest niezwykle istotna, a wybór dystrybutora nasion, decyzja dotycząca rodzaju materiału siewnego oraz czasu wziewu jest niezwykle istotna. Na jakich glebach siać żyto, oraz czy wybrać odmiany jare czy ozime? W jakim terminie do gruntu powinno trafić żyto ozime, by uzyskać z niego jak najlepsze plony?
Cechy i zalety żyta ozimego
Żyto ozime to roślina o silnej budowie, zdolnej do przetrwania surowych zim. Jej odporność na niskie temperatury i mrozoodporność sprawiają, że jest to jedno z najbardziej niezawodnych zbóż w polskim klimacie. Ponadto, żyto ozime charakteryzuje się wysoką zdolnością do adaptacji w różnych warunkach glebowych oraz odpornością na choroby.
Charakterystyka żyta ozimego
Żyto ozime, znane również jako żyto zimotrwałe, wyróżnia się na tle innych zbóż unikalnym zestawem adaptacyjnych cech i odpornością na ekstremalne warunki środowiskowe. Jego rozbudowany system korzeniowy umożliwia skuteczne pobieranie wody z głębokich warstw gleby, co czyni go mniej podatnym na okresowe susze. Dodatkowo, ten system korzeniowy pozwala na efektywne wykorzystanie trudno dostępnych składników pokarmowych z gleby.
Wysoka odporność na mróz, z możliwością przetrwania temperatur sięgających nawet -25°C bez pokrywy śnieżnej, czyni żyto ozime jednym z najbardziej wytrzymałych zbóż. Rekomendowane warunki glebowe dla jego uprawy obejmują gleby kompleksu żytniego, zarówno o dobrej, jak i słabszej żyzności, a także gleby z kompleksu zbożowo-pastewnego oraz górskiego.
Kluczem do sukcesu w uprawie żyta jest odpowiednie nawożenie, dostosowane do indywidualnych potrzeb gleby i przewidywanego plonu, co przyczynia się do uzyskania wyższych i bardziej efektywnych zbiorów.Dzięki tym cechom, żyto ozime jest niezwykle wszechstronne w zastosowaniu, od pasz dla zwierząt, przez produkcję bioetanolu, po tradycyjne wypieki chleba.
Wysiew żyta ozimego – terminy
Wysiew żyta ozimego przypada na jesień, zwykle w okresie od końca września do połowy października, aby rośliny miały wystarczająco dużo czasu na ukorzenienie się przed nadejściem zimy. Optymalne warunki atmosferyczne dla siewu to stabilna wilgotność gleby i temperatury zbliżające się do 10°C.
Rozwinięcie systemu korzeniowego żyta ozimego pozwala mu na efektywne pobieranie wody i składników odżywczych z gleby, nawet w warunkach słabszej dostępności wody. Gdy nadejdą chłodniejsze miesiące, żyto ozime przystępuje do fazy spoczynkowej, aby ochronić się przed niskimi temperaturami.
Zbiór żyta ozimego
Zbieranie zbóż następuje zazwyczaj wczesną późną wiosną lub latem, gdy rośliny osiągną odpowiedni stopień dojrzałości. Termin ten zależy od wielu czynników, w tym od początkowej daty siewu oraz warunków pogodowych w okresie wegetacji. Odpowiednie warunki atmosferyczne dla żyta ozimego w trakcie jego wzrostu i rozwoju obejmują umiarkowane opady deszczu i temperatury, które umożliwiają równomierny i zdrowy wzrost rośliny. Wilgotność ziarna w chwili zbioru nie powinna przekraczać 14%, a sam plon powinien osiągnąć pełną dojrzałość (BBCH 89)
Przykładowy terminarz uprawy żyta ozimego
Aby najlepiej ukazać specyfikę uprawy zbóż ozimych, warto zebrać całą wiedzę w spójny plan, który powoli w jasny sposób poznać terminy siewu oraz czas krzewienia żyta ozimego wraz z temperaturami i najważniejszymi datami.
Przykładowy plan uprawy żyta ozimego
Wrzesień:
- 5-15 września:
- Termin siewu w północno-wschodnich regionach kraju.
- Temperatura: odpowiednia dla rozwoju roślin.
- 10-25 września:
- Termin siewu we wschodniej Polsce.
- Temperatura: odpowiednia dla rozwoju roślin.
- 15-25 września:
- Termin siewu w centrum kraju.
- Temperatura: odpowiednia dla rozwoju roślin.
- 20-30 września:
- Termin siewu w zachodniej Polsce.
- Temperatura: odpowiednia dla rozwoju roślin.
- 20 września – 5 października:
- Termin siewu w północno-zachodnich regionach.
- Temperatura: odpowiednia dla rozwoju roślin.
Październik – Listopad
- Krzpienie roślin: W tym czasie żyto ozime powinno być w fazie krzewienia.
- Wymagana temperatura: około 6-8°C.
Grudzień – Styczeń
- Spoczynek zimowy: Rośliny przechodzą w stan spoczynku zimowego.
Luty – marzec
- Kontrola stanu roślin pod kątem ewentualnych uszkodzeń mrozowych.
Kwiecień – czerwiec
- Zbieranie plonu: Po przejściu okresu zimowego i wznowieniu wzrostu roślin, zbieramy plon.
Uwagi
- Zbyt późny termin siewu może wpłynąć na ilość godzin słonecznych i spowolnić wzrost roślin.
- Optymalny czas dla żyta ozimego to jesień, przed spoczynkiem zimowym, kiedy rośliny są w fazie krzewienia.
- Pobieranie fosforu (P) z gleby może być zahamowane, gdy temperatura gleby spada poniżej 12°C, dlatego ważne jest przestrzeganie odpowiednich terminów siewu oraz moment krzewienia żyta.
Uprawy zbóż ozimych najczęściej są bardzo efektywne a uzyskany plon jest duży. Odpowiedni dobór nasion – wybór odmiany, zaufanego dystrybutora materiału siewnego, odpowiedzialny płodozmian oraz świadoma troska o glebę sprawiają, że podejmowane wysiłki przynoszą efekty w postaci pięknych zbiorów.
Bibliografia:
Dzienis G., Żyto ozime – gatunek niedoceniany w Polsce. Praca przeglądowa, Łódź 2018.
Kulik K., Uprawa podstawowych gatunków zbóż i rzepaku, Łomża 2019.
Wyszyński Z., Fiedorowicz A., 2005. Zmienność plonowania żyta ozimego na plantacjach
produkcyjnych, Fragmenta Agronomica, 22(1), 701–710.